រដ្ឋធម្មនុញ្ញគឺប្រៀបបានជាច្បាប់កំពូលរបស់ប្រទេសមួយ ដែលបញ្ជាក់ពីច្បាប់នៃការកំណត់និងបែងចែកអំណាចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដែលមានន័យថា រាល់ច្បាប់ បទប្បញ្ញត្ដិ និងសេចក្តីសម្រេចទាំងឡាយត្រូវតែស្របនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាដាច់ខាត។ រដ្ឋធម្មនុញគឺស្មើនឹងទិដ្ឋភាពទូទៅនៃការដឹកនាំប្រទេស និងរបៀបរស់ទូទៅនៅរបស់ប្រជាជន។ ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាលើកដំបូងនៅឆ្នាំ១៩៤៧ ក៏ប៉ុន្តែរដ្ឋធម្មនុញនេះត្រូវបានបញ្ចប់ដំបូងគឺដោយសារតែរដ្ឋប្រហាររបស់សេនាប្រមុខលន់ នល់ ដែលលោកបានបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញថ្មីនិងរបបដឹកនាំថ្មី។ បន្ទាប់ពីឆ្លងកាត់សង្គ្រាមរ៉ាំរ៉ៃអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញអស់ ៦ លើក រហូតមកដល់ថ្ងៃទី២១ កញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៣សភាធម្មនុញ្ញបានអនុម័តច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី(ច្បាប់ដែលយើងកំពុងប្រើប្រាស់បច្ចុប្បន្ន) ដែលត្រូវបានឡាយព្រះហត្ថលេខាលើព្រះរាជក្រមប្រកាសឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការដោយសម្តេចព្រះបរមរតនកោដ្ឋ សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុនៅថ្ងៃទី២៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៣ ដោយមាន១៦ជំពូក និង១៥៨មាត្រា ហើយរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជានេះមានអាយុកាល២៨ឆ្នាំហើយ។
តាមពិតទៅ មុននឹងអាចឈានទៅដល់ការបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញឆ្នាំ ១៩៩៣ នេះ គឺផ្ដើមចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងប៉ារីសនៅថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១។ គួរឲ្យដឹងផងដែរថា មុនពេលនៃការបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ១៩៩៣ នេះប្រទេសកម្ពុជាបានបង្កើតសភាធម្មនុញ ដែលបង្កើតឡើងដោយការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៣-២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩៣។ សភាធម្មនុញនេះមានតួនាទីក្នុងការតាក់តែងនូវគម្រោងរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយឱ្យបានតាមកាលកំណត់ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស។ យោងតាម បណ្ឌិតគិន ភា មូលដ្ឋានគ្រឹះនៅក្នុងការតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញថ្មីគឺ (១)យោងតាមអនុសាសន៍របស់សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ចុះថ្ងៃទី១៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៩៣។(២) យោងតាមស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១។ នៅថ្ងៃ២៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលជាថ្ងៃប្រកាសរដ្ឋធម្មនុញ សម្តេចព្រះបរមរតនកោដ្ឋ សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានតែងតាំងព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី១ និងសម្តេច ហ៊ុន សែន ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី២។ រួមជាមួយគ្នានេះដែរ សម្តេចព្រះបរមរតនកោដ្ឋ សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានប្រកាសសភាធម្មនុញ្ញទៅជារដ្ឋសភាជាតិ ហើយសមាជិកសភាធម្មនុញ្ញក៏បានប្រែក្លាយជាសមាជិករដ្ឋសភា។
គិតចាប់ពីការបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាឆ្នាំ១៩៩៣មកដល់បច្ចុប្បន្ន រដ្ឋធម្មនុញ្ញមានការវិសោធនកម្មកែប្រែចំនួន៨លើករួចមកហើយ។ ចំណុចសំខាន់ៗបំផុតមួយចំនួនដែលគួរឱ្យកត់សម្គាល់ហើយបានចែងច្បាស់នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ មានដូចជា កម្ពុជាត្រូវគោរពដាច់ខាតនូវរបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ដែលមានន័យថាព្រះមហាក្សត្រឡើងគ្រោងរាជ្យសម្បត្ដិប៉ុន្តែមិនកាន់អំណាច ហើយមានគណបក្សច្រើនក្នុងការរួមដឹកនាំប្រទេសដោយជ្រើសរើសដោយប្រជារាស្ត្រតាមរយៈការបោះឆ្នោត។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាក៏បានបែងចែកអំណាចដាច់ដោយឡែកពីគ្នា គឺអំណាចនីតិបញ្ញតិ នីតិប្រត្តិបត្តិ និង អំណាចតុលាការ ហើយក៏បានអនុម័តនូវសិទ្ធជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងគោលការណ៍និតិរដ្ឋជាដើម»។ ក្នុងនោះ រដ្ឋធម្មនុញក៏បានកំណត់ពីនីតិវិធីក្នុងការបង្កើតរាជរដ្ឋាភិបាល សភា ព្រឹទ្ធសភា តុលាការ និងការតែងតាំងជាដើម រួមជាមួយការផ្ដល់នូវសិទ្ធិមនុស្សដល់ប្រជារាស្ត្រស្មើគ្នា។ កម្ពុជាក៏អនុវត្ដប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី ដែលមានការចូលរួមដោយភាគីឯកជន មានសិទ្ធកាន់កាប់ទ្រព្យសម្បត្ដិ និងប្រកួតប្រជែងពាណិជ្ជកម្មដោយស្មើភាពគ្នាផងដែរ។ #The_SEED #រដ្ឋធម្មនុញ #កម្ពុជា #ចំណេះដឹងទូទៅ
អត្ថបទដោយ៖ Sreypich Chen
